Historia

HISTORIA PARAFII

Koszuty są jedną z najstarszych miejscowości na terenie Ziemi Średzkiej. Pierwsze wzmianki pochodzą z 1170 roku, kiedy to Mieszko III Stary, fundując szpital św. Jana Jerozolimskiego na Komandorii (dzisiaj dzielnica Poznania), na własność tegoż szpitala przekazał szereg miejscowości, w tym Koszuty. Uposażenie to potwierdził w 1218 roku biskup poznański Paweł. W XIII wieku stały się posiadłością jednej z gałęzi rodu Leszczyców, którzy od nazwy miejscowości przyjęli nazwisko Koszutskich i dzierżyli ją do początku XVIII wieku.

Trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy powstała parafia w Koszutach. Musiało to nastąpić w XIV wieku, a fundacja najprawdopodobniej miała charakter prywatny, czyli każdy pleban był podległy tylko fundatorom kościoła, a nie podlegał danemu biskupowi-ordynariuszowi. Dowodem na to może być zapis w księgach ziemskich pyzdrskich z 1399 roku, będący również pierwszą pisaną wzmianką o istnieniu parafii koszuckiej. Dowiadujemy się tam, iż Wit, pleban z Koszut, przedłożył sprawę Szymonowi (Szymonowi Leszczycowi na Koszutach i Pierzchnie Koszutskiemu), swojemu panu i dziedzicowi, przeciwko Czasławowi z Grabowca o grabież. W oryginale zapis ten brzmi następująco:

Dominus Vitus, plebanus de Coszuthi, contulit causam suam Symano, suo hereditario, contra Czaslaum de Grabovecz pro spoliacione, audire testes juxta juramenta, omne potestatem ut solus dominus Vitus.

Status kościoła jednak musiał szybko ulec zmianie, ponieważ w XV wieku proboszczami w Koszutach byli kanonicy uniejowscy i kruszwiccy. Prawdopodobnie pod koniec XV wieku zbudowano nowy kościół drewniany, pod wezwaniem św. Katarzyny, panny i męczenniczki, a poświęcony został przez biskupa Wincentego Wierzbiętę, sufragana poznańskiego w latach 1469-1494. Parafia została wymieniona w 1510 roku w Liber beneficiorum dioecesis Posnaniensis. W drugiej połowie XVI wieku, z racji przejścia właścicieli Koszut na luteranizm, parafia nie miała proboszcza, a pierwszym proboszczem po okresie przerwy był Wawrzyniec ze Sławna.

Sam kościół, z racji swego budulca – drewna modrzewiowego – często ulegał ruinie, czego dowodem są wpisy w księgach wizytacji. Z przybliżeniem tychże opisów spieszy Józef Łukaszewicz w Krótkim opisie historycznym kościołów parochialnych w dawnej dyecezyi poznańskiej:

Na końcu 16. lub na początku 17. wieku znowu postawiony, i w czasie wizyty Strzałkowskiego w roku 1628 zupełnie w dobrym stanie znaleziony, już w 1696 podczas wizyty Zalaszowskiego groził upadkiem i plebana przy nim nie było. Naprawionym został na początku 18. wieku, jak uczy wizyta Libowicza z roku 1727, która mówi: >>Kościół w Koszutach jest drewniany, starożytny, szkudłami pobity, naprawiony.<< Znowu grożąc upadkiem, naprawiony został powtórnie w roku 1775 i wewnątrz przyozdobionym. Po ostatniej naprawie oglądał go Rydzyński w czasie wizyty swojej, r. 1784 odbytej, i tak go opisuje: >>kościół parochialny w Koszutach jest pod tytułem ś. Katarzyny, Panny i Męczenniczki, cały drewniany, starożytny, w kształcie nawy (navis). Kto go wybudował, nie wiadomo. Kolatorem jest W. Józef Zabłocki, chorąży poznański, jako dziedzic Koszut.<<

Od początku swego istnienia parafia była jednowioskowa. Dopiero z czasem w skład parafii wchodziły miejscowości Brzeziny i Koszuty-Kolonia (dzisiaj Koszuty Huby). Według danych z 1888 roku, parafia liczyła 338 dusz i była jedną z najmniejszych parafii w archidiecezji poznańskiej.

Czarnym dniem w historii parafii jest 5 marca 1922 roku. Jak donosi gazeta „Postęp” z 10 marca 1922:

W nocy z niedzieli na poniedziałek (tj. z 5 na 6 marca) spłonął doszczętnie kościół w Koszutach, drewniany, pochodzący z roku 1510. Ogień wybuchł równocześnie wielkiem płomieniem w zakrystji i w wieży z taką gwałtownością, że cały kościół spłonął w 1 i pół godziny. Nic nie było można uratować, wszystko spłonęło, cudownym sposobem w zgliszczach ocalał jedynie przez pożar nietknięty haftowany obraz Niep. Poczęcia Najśw. Marji Panny z chorągwi, choć chorągiew sama cała spłonęła. Przyczyna pożaru dotąd nieustalona.

Ocalały obraz z chorągwi obecnie jest oprawiony w gablotę i jest powieszony obok ołtarza Matki Boskiej Częstochowskiej w lewej części nawy. W związku ze spłonięciem kościoła parafianie musieli uczęszczać na msze święte do pobliskich Śniecisk. Kamień węgielny pod odbudowywany kościół został poświęcony 19 września 1926 roku.

W Imię Trójcy Przenajświętszej R. P. 1926. Kiedy na Stolicy Apostolskiej zasiada Pius XI. Prezydentem Rzeczypospolitej jest Ignacy Mościcki, Arcypasterzem Arch. Gnieźn-Pozn. i zarazem Prymasem Polski Dr Augustyn Hlond, wojewodą pozn. hr. Adolf Bniński z Gułtów, dziedzicem i Kolatorem Witold Kosiński, starostą średzkim Jan Rożankowski, a rządcą parafii X. Wacław Faustman, proboszcz Śniecisk – rozpoczęto budowę tego kościoła pod wezwaniem Najsł. Serca Jezusowego, a na dniu 19 września tegoż roku dokonał X. Stanisław Michalski dziekan średzki a proboszcz zaniemyski poświęcenia kamienia węgielnego w obecności parafii, licznych wiernych dekanatu oraz podpisanych. Rysunki wykonał radca Ruciński, architekt m. Poznania a budown. Kujawa z Środy wznosi budowlę kosztem i staraniem patronatu ofiarodawców i rządcy parafii. Co ku wiecznej rzeczy pamiątce niniejszym się spisuje i potwierdza. Koszuty, dnia 19 września 1926 r.

Dnia 13 lipca 1930 roku biskup sufragan poznański Walenty Dymek dokonał konsekracji odbudowanej świątyni, dodając jej również, popularny w okresie II Rzeczypospolitej, tytuł Najświętszego Serca Jezusowego.

Ostatnim przedwojennym proboszczem w Koszutach był ks. Józef Banaszak (1902-1942), który objął parafię w 1938 roku. W 1940 roku został aresztowany przez hitlerowców i umieszczony w obozie koncentracyjnym w Dachau. Kościół natomiast przekształcono na magazyn wojskowy, przez co uległ znacznej dewastacji. Jego odnowieniem zajął się pierwszy powojenny proboszcz, ks. Józef Grzesiek (1908-1970), administrujący parafią w latach 1945-1946. W latach 1947-1948 funkcję tę pełnił ks. Wacław Walkowiak (1909-1989), a w latach 1949-1958 parafia była administrowana przez ks. Stanisława Helaka (1907-1968), który był jednocześnie proboszczem parafii św. Marcina w Śnieciskach.

Z dniem 1 lipca 1958 roku parafię objął ks. Zygmunt Surdyk (1913-1988), który dokończył renowację kościoła oraz bardzo wzbogacił jego wyposażenie i wystrój wewnętrzny.

W latach 70. parafia została powiększona – najpierw przyłączono Lorenkę (1973), wyłączając ją z parafii w Śnieciskach, a następnie część Annopola, Słupię Wielką i Żabikowo (1976), które wcześniej należały do parafii kolegiackiej w Środzie.

W 1977 roku parafię nawiedziła kopia Cudownego Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, a uroczystość została poprzedzona licznymi misjami. Pamiątką po misjach jest krzyż znajdujący się przed kościołem po lewej jego stronie.

Z racji pogarszającego się stanu zdrowia ks. Zygmunt Surdyk zmuszony był przejść na wcześniejszą emeryturę, i w związku z tym 1 lipca 1980 roku parafię objął ks. Zenon Nowacki (ur. 1939). Sam ks. Surdyk pozostał do swojej śmierci rezydentem na plebanii w Koszutach.

W 2000 roku dokonano remontu wieży kościoła, m.in. wymieniając blachę cynkową na hełmie. Dodatkowo dzięki staraniom ks. Nowackiego wykonano gruntowny remont wnętrza świątyni, polegający na wymianie tynków oraz wykonaniu instalacji odprowadzającej nadmiar wilgoci z kościoła.

Obecnym proboszczem, od 1 listopada 2014 roku, jest ks. dr Marian Antoniewicz (ur. 1966), dotychczasowy wykładowca na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

 

 

SPIS PROBOSZCZÓW

1399 – Wit

1404 – Jan

1407 – Wit

1432 – Mikołaj

do 1496 – Tomasz Goczałkowski

1501 – Jakub

do 1554 – Mikołaj

1554 – Stanisław i Jakub Koszutscy

1598 – Wawrzyniec ze Sławna

1718-1727 – Łukasz Ziętkiewicz

1743-1771 – Tomasz Jarmuszkiewicz

1772-1790 – Ludwik Kozłowski

1791-1793 – vacat (pod opieką misjonarzy-franciszkanów)

1793-1794 – Michał Stankiewicz

1795-1799 – vacat (pod opieką misjonarzy-franciszkanów)

1801-1823 – Józef Śliwiński

1824-1826 – Jakub Nowacki

1827 – vacat (pod opieką Chryzostoma Lubierskiego z Krerowa)

1828 – vacat (pod opieką Daniela Ansiewicza ze Środy)

1830-1833 – Wincenty Dałkowski

1834-1836 – Marcin Kawicki

1837 – Antoni Tacikowski

1837-1839 – Wawrzyniec Adamowski

1841-1871 – Michał Hypszer

1872-1874 – Władysław Cichowicz

1887-1890 – Aleksander Żmidziński

1891 – Stanisław Radziejewski

1892-1893 – Jan Laskowski

1894-1906 – Ludwik Marszewski

1906-1913 – Alfons Hulewicz

1913-1918 – Zygmunt Powel

1918-1932 – Wacław Faustmann

1932-1938 – vacat (pod opieką Ludwika Rochalskiego z Mącznik)

1938-1942 – Józef Banaszak

1945-1946 – Józef Grzesiek

1947-1948 – Wacław Walkowiak

1949-1958 – Stanisław Helak

1958-1980 – Zygmunt Surdyk

1980-2014 – Zenon Nowacki

2014-2019 – Marian Antoniewicz

od 2019 – Roman Turoń